Είναι σε όλους γνωστό ότι τις παραμονές των εκλογών, χιλιάδες τηλέφωνα, e-mails, μηνύματα κλπ. απευθύνονται σε ανυποψίαστους ανθρώπους από υποψηφίους, ώστε να δημιουργήσουν προτίμηση.
Η πρακτική είναι συνήθης αλλά η νομική της υπόσταση δημιουργεί θέματα παραβίασης δεδομένων και έχει πολλές διαστάσεις.

Ακολουθεί άρθρο της κας Θεοδώρας Λάσκαρη, Δικηγόρου και Προϊσταμένης της Νομικής Υπηρεσίας ARAG Ελλάδος.

Η προεκλογική επικοινωνία που διενεργείται από πολιτικά κόμματα, βουλευτές, ευρωβουλευτές, παρατάξεις και κατόχους αιρετών θέσεων στην τοπική αυτοδιοίκηση ή υποψηφίους στις βουλευτικές εκλογές, τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τις εκλογές τοπικής αυτοδιοίκησης, αποτελεί σαφώς μια μορφή πολιτικής επικοινωνίας. Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, έχει ήδη κοινοποιήσει σαφείς οδηγίες και κανόνες αναφορικά με τη σύννομη επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων προς τον σκοπό της πολιτικής επικοινωνίας.

Στις κατευθυντήριες οδηγίες της Αρχής περιγράφονται αναλυτικώς οι κανόνες για τη σύννομη επεξεργασία προσωπικών δεδομένων μέσω τηλεφωνικών κλήσεων με ανθρώπινη παρέμβαση αλλά και με χρήση ηλεκτρονικών μέσων χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση (SMS, MMS, email, εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων υπηρεσιών «της κοινωνίας των πληροφοριών», αυτόματες τηλεφωνικές κλήσεις με προηχογραφημένο μήνυμα και φωνητικά μηνύματα που αποθηκεύονται μέσω υπηρεσίας αυτόματου τηλεφωνητή). Σαφώς όμως στις ανωτέρω οδηγίες, υπογραμμίζονται αρκετά ουσιώδη σημεία, τα οποία πρέπει να τυγχάνουν σεβασμού, στις περιπτώσεις κατά τις οποίες, τα πολιτικά κόμματα αποφασίζουν να προβούν σε ειδικότερη επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων κατά τη διάρκεια των εκλογικών δραστηριοτήτων.
Η ρητή συγκατάθεση του υποκειμένου για πολιτική επικοινωνία, αποτελεί το κυριότερο νομικό έρεισμα για την σύννομη διενέργεια της πολιτικής επικοινωνίας. Συνεπώς, η πολιτική επικοινωνία μέσω των ανωτέρω οδών, επιτρέπεται μόνο εφόσον συντρέχουν σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

1) Tα στοιχεία επικοινωνίας έχουν αποκτηθεί νομίμως στο πλαίσιο προηγούμενης, παρόμοιας επαφής με τα υποκείμενα των δεδομένων, και το υποκείμενο κατά τη συλλογή των δεδομένων ενημερώθηκε για τη χρήση τους με σκοπό την πολιτική επικοινωνία και δεν εξέφρασε αντίρρηση για αυτή τη χρήση.

2) O υπεύθυνος επεξεργασίας οφείλει να παρέχει στο υποκείμενο των δεδομένων τη δυνατότητα να ασκεί το δικαίωμα αντίρρησης με τρόπο εύκολο και σαφή, και αυτό σε κάθε μήνυμα πολιτικής επικοινωνίας.
Εν σχέσει με την πολιτική επικοινωνία μέσω των ΕΛΤΑ κατά την Αρχή Προστασίας Δεδομένων, επισημαίνεται ακόμη ότι νομική βάση σύννομης επεξεργασίας, μπορεί να αποτελέσει:
α) Η συγκατάθεση των υποκειμένων για την επεξεργασία δεδομένων τους για το συγκεκριμένο σκοπό και
β) Tο έννομο συμφέρον του υπευθύνου επεξεργασίας, εφόσον πρόκειται για απλά δεδομένα τα οποία προέρχονται από νόμιμες πηγές, δηλαδή, συλλέχθηκαν με νόμιμο τρόπο και η χρήση τους δεν είναι ασυμβίβαστη με το σκοπό της πολιτικής επικοινωνίας.

Σημειωτέον ότι, η συγκατάθεση για πολιτική επικοινωνία πρέπει να παρέχεται με σαφή θετική ενέργεια, η οποία να συνιστά ελεύθερη, συγκεκριμένη, ρητή και εν πλήρει επιγνώσει ένδειξη της συμφωνίας του υποκειμένου των δεδομένων υπέρ της επεξεργασίας των δεδομένων που το αφορούν.
Σε αντίστοιχα περιστατικά πολιτικής επικοινωνίας, που έλαβαν χώρα εν όψει παλαιότερων εκλογικών διαδικασιών, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, εξέτασε καταγγελία κατά υποψήφιου δημοτικού σύμβουλου στις δημοτικές εκλογές του Μαΐου 2019, αναφορικά με αζήτητη πολιτική επικοινωνία κατά την προεκλογική περίοδο των εκλογών αυτών, καθώς επίσης και τη συνολική πρακτική που ακολούθησε ο καταγγελλόμενος αναφορικά με τις επικοινωνίες πολιτικού χαρακτήρα μέσω ηλεκτρονικών μέσων χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση.
Λαμβάνοντας υπόψη το άρθρο 11 του ν. 3471/2006, την Οδηγία 1/2010 της Αρχής για την πολιτική επικοινωνία, τις κατευθυντήριες οδηγίες της Αρχής σχετικά με την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων με σκοπό την πολιτική επικοινωνία και τον Γενικό Κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, η Αρχή επέβαλε πρόστιμο ύψους 2.000 ευρώ για διαπιστωθείσες παραβάσεις του άρθρου 11 του ν. 3471/2006.
Επιπροσθέτως, σε τρεις ανάλογες περιπτώσεις στο παρελθόν, η Αρχή έκρινε ότι τα επίμαχα SMS και e-email των υποψηφίων βουλευτών, στάλθηκαν χωρίς την προηγούμενη συγκατάθεση των παραληπτών, με αποτέλεσμα να παραβιάζεται η παράγραφος 3 του άρθρου 11 του νόμου 3471/2006 για την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών και βάσει των ανωτέρω προέβην σε επιβολή προστίμων σε τρεις υποψηφίους.

Οι ως άνω υποψήφιοι απευθύνθηκαν στο ΣτΕ για την ακύρωση των προστίμων και κατόπιν της εξέτασης των προσφυγών από το Συμβούλιο της Επικρατείας, το Δ΄ Τμήμα του Συμβουλίου, ακύρωσε τις αποφάσεις της Αρχής καθώς έκρινε ότι στερούνται νομίμου ερείσματος. Συγκεκριμένα οι σύμβουλοι Επικρατείας έκριναν ότι δεν εμπίπτει η επικοινωνία του υποψήφιου βουλευτή κατά την προεκλογική περίοδο στο ρυθμιστικό πεδίο του άρθρου 11 παρ. 1 του ν. 3471/2006.

Συνεπεία των ανωτέρω λοιπόν, το Συμβούλιο της Επικρατείας ήρθε να ακυρώσει πρόστιμα ύψους 3.000 ευρώ που είχαν επιβληθεί σε τρεις υποψήφιους βουλευτές από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα για παράνομη επεξεργασία προσωπικών δεδομένων. Τα ως άνω περιστατικά αφορούν στην προεκλογική περίοδο των εθνικών εκλογών του Σεπτεμβρίου του 2019, όταν υπήρξαν καταγγελίες ότι κατά την προεκλογική περίοδο εστάλησαν, είτε SMS (μηνύματα στο κινητό τηλέφωνο), είτε e-mail (μηνύματα στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο) ή και τα δύο, με σκοπό την πολιτική επικοινωνία των υποψηφίων βουλευτών με τους πολίτες της εκλογικής τους περιφέρειας.

Εμείς, στην ARAG Ελλάδας, έχουμε γίνει κοινωνοί πληθώρας παραπόνων ασφαλισμένων μας, για πολιτική επικοινωνία χωρίς την προηγούμενη συναίνεσή τους και – ως αποδεικνύεται από τα ανωτέρω - τα επεξεργαζόμαστε συστηματικά και επίμονα μέχρι να δικαιωθούν.

Για την ARAG Hellas
Θεοδώρα Λάσκαρη, Δικηγόρος
Προϊσταμένης της Νομικής Υπηρεσίας ARAG Hellas